Het ontwikkelen van een warmtenet in fasen – 1 t/m 4

Bij de ontwikkeling van een warmtenet worden verschillende stappen doorlopen. Om deze stappen overzichtelijk te maken hebben we het Greenvis Ontwikkelwiel uitgewerkt. Het ontwikkelwiel doorloopt in 8 grote stappen de ontwikkeling van idee naar een warmtenet.

Elke ontwikkel stap kent een technisch-, economisch- en bestuurlijk deel dat van belang is voor een succesvol traject. Deze zijn gedetailleerder uitgewerkt. Ontwikkelaar Paul Valk neemt ons mee in het verloop van de verschillende stappen om tot een werkend warmtenet te komen. We beginnen bij het begin: fase 1 t/m 4.

Fase 1: het idee

De eerste fase van het proces start op het moment dat iemand een idee heeft voor een warmteoplossing. Voor dit idee word een eerste verkenning gestart om uit te zoeken of er voldoende draagvlak is om dit verder te brengen.

Fase 2: idee uitwerken, concept ontwerp

Technisch

De ontwikkeling van een duurzaam warmtenet begint met het bepalen van de warmtevraag of het warmte aanbod. Daarna word gestart met het uitwerken van verschillende ideeën voor het aanleggen van een warmtenet in een stad, wijk of buurt. Daarbij zijn er opties voor de koppeling tussen de verschillende bronnen en het aantallen woningen die kunnen worden aangesloten, of er flats/appartementen onderdeel zijn van het plan en of er woningen van woningcorporaties worden meegenomen. Zo worden er diverse scenario’s, plangebieden en netontwerpen uitgewerkt om zo te komen tot een meest passende oplossing voor alle stakeholders.

Juist in deze fase van het proces bestaat de kans we erachter komen dat een warmtenet niet de juiste oplossing is voor een specifiek deel of delen van de omgeving. Daarnaast kan het ook zijn dat een combinatie van stakeholders niet ideaal is.

Het proces kost wel geld, maar er is volgens Paul dan nog geen man over boord. “Dat is ook precies de reden waarom er verschillende fases in dit proces zitten: om te zorgen dat je met relatief weinig geld steeds meer detail toe kunt voegen aan het plan en je niet direct de volle pond kwijt bent in de idee fase”.

• Energiebalans en uitgangspunten
• Scenario’s plangebieden
• Scenario’s netontwerp

Economisch

In een eerst fase moet er ook een indicatie zijn van het financiële plaatje. Daarbij helpt een businesscase als onderdeel van de afweging of een warmtenet financieel haalbaar is. “Veel risico’s hebben directe financiële gevolgen. Zo heeft bijvoorbeeld hoog grondwater invloed op de bouwkosten, en of een goedkope restwarmtebron in de buurt over 10 jaar misschien sluit heeft invloed op de keuze voor een betrouwbare maar misschien duurdere bron.”

• Businesscase
• OT
• EOR bepalen
• Risico analyse

Bestuurlijk

In het bestuurlijke deel van deze fase wordt de eerste hand gelegd aan het visiedocument. Hierin wordt duidelijk welke rol de gemeente heeft, de kaders van de afnemers, de bron en de participatiestrategie. In dit document worden de ambities van de stakeholders beschreven om uiteindelijk te komen tot een Letter of Intent (LOI).

“Je wilt met de betrokken stakeholders onderzoeken of ze het in grote lijnen eens zijn. Het LOI document  geeft een eerst ijkpunt vanuit waar meer details kunnen worden uitgewerkt en zo probeer je met elkaar, stap voor stap, een gemeenschappelijk gedragen plan te creëren. De bereidheid om een handtekening eronder te zetten is dan een duidelijk signaal dat we samen door willen”.

• Visiedocument
• LOI fase 3

Fase 3: uitwerken schetsontwerp

Technisch

In deze fase wordt het concept ontwerp gekozen en verder uitgewerkt tot schetsontwerp. Om de scenario’s uit de eerste fase concreet te maken en te zorgen dat iedereen achter het plan staat, vinden er een aantal sessies plaats met de verschillende stakeholders waarin een voorkeursscenario gekozen wordt. Ze moeten dit samen overeenkomen.

“Het conceptontwerp word dan door onze engineers verder uitgewerkt zodat er meer zekerheid ontstaat in het ontwerp. Hiermee kunnen we terug naar de stakeholders om te toetsen of de technische resultaten in lijn zijn met de ambities.”

Er wordt in het schetsontwerp veel gedetailleerd zodat er meer zekerheid is over de energiebalans. De globale aannames uit de eerste fase worden omgezet in de opgevraagde gegevens over energie labels, bouwjaren, de omgeving van de ondergrond etc. “Ook kijken we naar de samenstelling van de buurt of wijk.  Zijn het 18 huishoudens en twee bedrijven, dan hebben de bedrijven andere warmte profielen en een ander type warmtevraag op een bepaald moment dan de huizen”.

• Scenario globaal vastzetten
• Energiebalans en uitgangspunten

Economisch

Het vastgestelde scenario wordt uitgewerkt tot businesscase met een hoger detailniveau. De businesscase verbeterd als direct gevolg van de verbetering in de techniek en meer duidelijkheid over de richting die we kiezen met de stakeholders waarin de eerst opzet van het marktmodel inzicht geeft in de verdeling van verantwoordelijkheden.

• Businesscase grof

Bestuurlijk

Het marktmodel vormgeven word gezamenlijk met alle stakeholders gedaan. Binnen de gemeente zal er politieke afstemming plaats vinden. Hierin zal de gemeente bepalen welke rol ze gaan innemen. Gaan ze zelf een warmtebedrijf opstarten of mag de markt ermee aan de slag? “Met elkaar bepaal je naar welk marktmodel je toe werkt. Na deze stap wordt de ontwikkeling intensiever en vaak hebben gemeenten niet het budget om iets op te starten en ook nog eens extra geld om mensen aan te nemen om dit soort zaken dan intern structureel te regelen. Daarom wordt er in sommige gevallen gekozen om een warmtebedrijf alles over te laten nemen, of de gemeente wordt aandeelhouder en betaalt voor 20% mee”.

Er zijn natuurlijk uitzonderingen op de regel. “In Amsterdam heb je warmtebedrijven die gedeeltelijk van de gemeente zijn. De kracht daarvan is dat de gemeente het sociaal draagvlak kan borgen en sociale belangen heel goed kan behartigen. Als er wijken voor het warmtebedrijf niet interessant zijn, bijvoorbeeld vanwege lager inkomen van bewoners,  kan de gemeente garant staan zodat deze woningen toch mee kunnen in het warmtenet”.

In dit ontwikkelplan werken we toe naar de exploitatie vormen en moet er echt duidelijk worden wie welke rol oppakt. Hier moeten alle partijen weer met elkaar uitkomen. “Het is moeilijk om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen en te houden, maar dat blijft ontzettend belangrijk in alle fasen van dit proces. Als er één partij afhaakt kan dit leiden tot het cancelen van het hele project, een lastig proces dus!”.

• Politieke afstemming
• Ontwikkelplan (MOU)
• Investeringsplan
• SOK fase 4

Fase 4: Scenario’s vastzetten

Technisch

In de vierde fase worden zaken concreet vastgesteld. Zo wordt er gekeken wanneer wat de grond in gaat, hoe dik de buis is, waar er afsluiters op moeten, welke schroeven erop moeten en andere zeer gedetailleerde onderdelen.

• Scenario vastzetten
• Energiebalans en uitgangspunten
• PvE/Bron

Economisch

Met al deze details op papier wordt er ook een gedetailleerd financieel overzicht gemaakt. Vervolgens wordt er berekend welke (financiële) voorstellen er naar de warmte leverancier, netbeheerders en afnemers gestuurd kunnen worden en worden hier contracten voor opgesteld.

• Businesscase (VO)
• Financiering

Bestuurlijk

Het college en de gemeenteraad buigen zich over de samenwerkingsovereenkomst met vaststelling. Iedere stakeholder ondertekent het contract op hetzelfde moment.  In al deze fases kan er eigenlijk niet eenzijdig getekend worden omdat er zoveel variabelen zijn die in één keer afgedekt dienen te worden.

“Als een partij het risico wil dragen voor transport en levering, moet er een  contract zijn met degene die gaat leveren. En je ga nog geen contract aan met degene die het afneemt, als je nog geen contract heb met degene die het levert. Zo gaat het de hele cirkel door.  Met deze financial close zorgen we ervoor dat iedereen te gelijk tekent zodat de hele keten goed geregeld is en alles vastligt”.

• SOK exploitatie
• Contract voorstel
• Keuze leveranciers
• Aanvraag vergunningen

 

Houd onze website in de gaten voor het vervolg: fase 5 t/m 8 van de ontwikkeling van een warmtenet.