Geef warmtenetten een impuls: de drie geheimen

De komende 10 jaar zijn warmtenetten het alternatief voor aardgas wat betreft het duurzaam verwarmen van woningen in Nederland. Het ontwikkelen van een warmtenet duurt echter vaak meerdere jaren. In zijn blog vertelt Ewald Slingerland hoe we nú het verschil kunnen maken.

Geen duurzaam gas voor woningen

Over 10 jaar gebruikt 20% van onze woningen geen aardgas meer. Om onze huizen te verwarmen, zijn er ruwweg drie alternatieven:

• Collectieve warmteoplossingen, zoals een warmtenet.
• All-electric systemen, zoals een warmtepomp.
• Duurzaam gas, zoals biogas en (duurzame) waterstof.

Biogas en duurzame waterstof zijn in beperkte hoeveelheden beschikbaar en zullen vooral voor de industrie, transport en de elektriciteitssector worden ingezet. Voor woningen zijn warmtenetten en warmtepompen een goede keuze. Daarom verwacht ik de komende twee jaar een mix van deze alternatieven.

Figuur 1: Drie scenario’s voor de waterstofvraag tot 2030

Warmtenetten komen niet zomaar aanwaaien

Bij het ontwikkelen van warmtenetten komen een aantal uitdagingen kijken. Het vraagt bijvoorbeeld om veel coördinatie en overeenstemming tussen partijen. Ook is het belangrijk om een voldoende warmtevraag in de nabijheid van een duurzame bron te vinden. Hoe korter de afstand tussen vraag en aanbod, hoe lager de kosten: de leidingen voor transport van warm water zijn immers vrij kostbaar. De praktijk leert ons bovendien dat de realisatie van een warmtenet vaak meerdere jaren duurt. Om onze klimaatdoelstellingen niet in gevaar te brengen, is het belangrijk om op tijd te starten.

Figuur 2: De ontwikkeling van een warmtenet neemt veel tijd in beslag.

Wat gaan we doen?

Hoe zorgen we ervoor dat warmtenetten tractie krijgen de komende jaren? Het overheidsbeleid om de belasting op aardgas flink te verhogen zal een duwtje in de rug zijn, maar zijn waarschijnlijk niet genoeg om warmtenetten echt een impuls te geven. Daarom pleit ik voor de volgende drie punten:

1. Werk kansrijke gebieden voor warmtenetten verder uit

Er is de afgelopen jaren al veel uitgezocht. Denk hierbij aan vlekkenkaarten met warmtevraag of warmtebronnen of gebieden waar de gemeente de komende jaren aan de slag gaat in de ondergrond. Het is zaak om deze informatie bij elkaar te brengen en een niveau dieper te gaan. Wat is de echte potentie van warmtebronnen en onder welke voorwaarden zijn deze beschikbaar? Is de beoogde clustering van warmtevraag ook echt realiseerbaar met een warmtenet en wat kost dat?

2. Gebruik wijkuitvoeringsplannen als instrument

Voor de wijken die voor 2030 ‘aan de beurt’ zijn om van aardgas af te gaan, worden plannen gemaakt waarin alle stakeholders binnen die wijk worden betrokken. Uiteindelijk heeft de eigenaar of huurder die voor de keuze voor een warmtenet staat maar twee opties: doe ik mee of niet? En zo ja, onder welke voorwaarden dan?

Om die voorwaarden helder te krijgen, willen we weten waar we aan toe zijn; wat zijn de kosten per partij, hoe helpt een subsidie hierbij en hoe duurzaam is mijn warmte? Hiervoor is een verdieping nodig die onze Warmtetool levert. Een transparant en overzichtelijk model dat daarmee een goede basis vormt voor het creëren van vertrouwen tussen alle partijen. De tool maakt ook belangrijke randvoorwaarden duidelijk die helpen een propositie voor een warmtenet aan afnemers op te zetten.

3. Begin klein, maar met het eindpunt in beeld

Na de realisatie van een warmtenet beginnen we vaak met een eerste fase, omdat niet iedereen op hetzelfde moment besluit en dus aansluit. Als we op tijd starten met de plannen, kunnen we dit meenemen in het ontwerp voor de wijk. Dan kan de eerste fase een ‘kristallisatiekern’ vormen voor de rest van de wijk.

En nu? Aan de slag!

Laten we niet langer wachten, maar nu het verschil maken. Ik sta te popelen om hierin mijn rol te spelen. Doet u mee?